Με το βραβευμένο, πολιτικό, κλασικό αριστούργημα «Τα χέρια πάνω από την πόλη» (Le mani sulla citta, ασπρόμαυρο, Ιταλία 1963, διάρκεια 101´) συνεχίζεται τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου το αφιέρωμά «Περί ηθικής» της κινηματογραφικής λέσχης των εργαζομένων της ΕΡΤ3 και του Κέντρου Μελετών και Ερευνών για το Σινεμά (ΚΕΜΕΣ). Σε σκηνοθεσία του Φραντσέσκο Ρόζι και με πρωταγωνιστή τον Ροντ Στάιγκερ, το φιλμ κέρδισε το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας.
Στην μεταπολεμική Ιταλία της ταχείας ανοικοδόμησης, στη Νάπολη χτίζονται πολυκατοικίες, ενώ καταρρέουν παλιά σπίτια. Σε ένα τέτοιο ατύχημα σκοτώνεται ένα παιδάκι. Η διαπλοκή οικονομικών συμφερόντων αρχίζει από την Δημαρχία και απλώνεται παντού. Με νεορεαλιστική αισθητική και ντοκιμαντερίστικο στιλ, ο Ρόζι, σε μια βαθύτατα πολιτικά φτιαγμένη ταινία, αποφλοιώνει το παρακράτος που ταυτίζεται με το κράτος. Έξοχη η δομή της ταινίας, σπουδαίος ο Ροντ Στάιγκερ στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Την ταινία θα προλογίσει ο Αλέξης Δερμεντζόγλου, στο κοινό θα διανεμηθεί έντυπη κριτική ανάλυση του Νίνου Φένεκ Μικελίδη, ενώ το προς συζήτηση θέμα με το τέλος της προβολής θα είναι: Το πολιτικό σινεμά του Φραντσέσκο Ρόζι.
Η κριτική που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:
«Η προσπάθεια των Ιταλών κινηματογραφιστών να καταπιαστούν με τα καθημερινά προβλήματα –προσπάθεια που μιμήθηκαν αργότερα και κινηματογραφιστές από άλλα κράτη– συνεχίστηκε και ύστερα από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, αν και πολλές φορές ακολουθώντας ανορθόδοξους προς το νεορεαλισμό, και τις απόψεις του θεωρητικού της «σχολής» Τσέζαρε Ζαβατίνι, δρόμους, κατορθώνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις να δώσει μερικά αξιομνημόνευτα αριστουργήματα. Άξιοι συνεχιστές της παράδοσης αυτής στάθηκαν σκηνοθέτες όπως ο Φελίνι, ο Βισκόντι, ο Αντονιόνι. Βέβαια, ορισμένες φορές, ο δικός τους ρεαλισμός ήταν περισσότερο ιστορικός ή στυλιζαρισμένος (Βισκόντι), εσωτερικός (Αντονιόνι) ή ψυχολογικός και ποιητικός (Φελίνι), κράτησε όμως πάντοτε τις παλιές του βάσεις και σε αρκετές περιπτώσεις την παλιά του τόλμη και ειλικρίνεια.
Και να, που είκοσι σχεδόν χρόνια ύστερα από την πρώτη ταινία του Ιταλικού νεορεαλισμού, ένας καινούργιος Ιταλός σκηνοθέτης επανέρχεται με την ίδια περίπου μέθοδο, τελειοποιημένη και εκμοντερνισμένη, να παρουσιάσει μια ταινία που θα πάρει παρόμοια θέση στην Ιστορία του κινηματογράφου, πλάι στις καλύτερες ταινίες των ιταλών σκηνοθετών των χρόνων της Απελευθέρωσης. Πρόκειται για την ταινία του Φραντσέσκο Ρόζι, «Τα χέρια πάνω από την πόλη» (Le mani sulla città), που πήρε το Πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ Βενετίας 1963. Βρισκόμαστε στη σύγχρονη Νάπολι. Θέμα η ανοικοδόμηση και οι κερδοσκοπικές επιχειρήσεις των πολιτευόμενων. Ενώ ένας αρχιτέκτονας –και μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου– κτίζει μια πολυκατοικία σε μια φτωχική συνοικία, μερικά από τα παλαιά σπίτια καταρρέουν. Θύμα ένα μικρό παιδί. Ο σκηνοθέτης προσπαθεί ν’ ανακαλύψει τους λόγους της κατάρρευσης. Μας μεταφέρει στα παρασκήνια της πολιτικής, γνωρίζουμε τους αντιπροσώπους της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς.
Ο Ρόζι παραλείπει την ψυχολογία των προσώπων του για να μας παρουσιάσει τις πράξεις τους, τα αποτελέσματα αυτών των πράξεων και τις αντιθέσεις που οδηγούν σε θυελλώδεις συζητήσεις. Εκείνο που πρώτα-πρώτα κάνει εντύπωση στο θεατή είναι η τόλμη με την οποία ο σκηνοθέτης παρουσιάζει το θέμα του. Εδώ δεν υπάρχουν μυθιστορηματικοί χαρακτήρες, δεν υπάρχουν ειδύλλια, γυναίκες και ιδιωτική ζωή –το κεντρικό θέμα, οι λόγοι δηλαδή της κατάρρευσης της πολυκατοικίας, είναι το μοναδικό θέμα της ταινίας. Ο Ρόζι είναι αριστερός, πιστεύει στον σοσιαλισμό και η ταινία του είναι ταυτόχρονα μανιφέστο των πεποιθήσεών του. Οι δεξιοί, στα Χέρια πάνω από την πόλη, προτιμούν να πλασάρουν τις επιχειρήσεις στα δικά τους πρόσωπα, ακόμη και όταν αυτές αποδειχτούν δολοφονικές. Ύστερα από το σκάνδαλο της κατάρρευσης, οι βουλευτές της Δεξιάς και του Κέντρου αποφασίζουν να καλύψουν τον υπεύθυνο, μια και στη δύναμη του στηρίζονται πολλές από τις ψήφους τους. Αν υπάρχουν μερικοί τίμιοι ανάμεσά τους ή θα αναγκαστούν να σιωπήσουν ή θα φωνάξουν την προσωπική τους γνώμη. Κεντρικό πρόσωπο της ταινίας είναι η Πόλη, το ανώνυμο αυτό πλήθος, ο λαός, αυτοί που έδωσαν την εξουσία στους κομπιναδόρους. Και ακριβώς αυτούς κατηγορεί τελικά ο Ρόζι, που δεν έδωσαν την ψήφο τους εκεί που έπρεπε και άφησαν να γίνει η κομπίνα σε βάρος τους. Η όλη ανατομία του προβλήματος γίνεται καθαρότατα, χωρίς ελιγμούς, με μια κάμερα που κινείται διαρκώς, ψάχνει για λεπτομέρειες, αντιδράσεις, καταστάσεις, για να τονίσει τη θέση και να εξηγήσει τις απόψεις του σκηνοθέτη. Και αν φαινομενικά το θέμα φαίνεται κάπως ανιαρό, η ταινία του Ρόζι είναι εντελώς το αντίθετο. Συναρπαστική όσο και ένα θρίλερ, θυελλώδης, γεμάτη πολεμική, μια ταινία σταθμός στην ιστορία του ιταλικού κινηματογράφου».
Ταινίες που πλησιάζουν την προβληματική του φιλμ «Τα χέρια πάνω από την πόλη» είναι: «Υπόθεση Ματέι», «Η συμμορία των Ναπολιτάνων», « Δολοφονίες διακεκριμένων», «Λάκι Λουτσιάνο» και «Σαλβατόρε Τζουλιάνο», όλες του Φραντσέσκο Ρόζι, «Ανάκριση για έναν πολίτη υπεράνω υποψίας», «Ο καθένας το δικό του» και «Τόντο Μόντο» του Έλιο Πέτρι, «Υπόγεια διαδρομή» του Απόστολου Δοξιάδη, «Επιχείρηση ώρα μηδέν» του Κλοντ Σαμπρόλ, «Το κορίτσι του Μπούμπε» του Λουίτσι Κομεντσίνι.
Η επόμενη προβολή τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον γιατί πρόκειται για το απρόβλητο στην Ελλάδα κοινωνιολογικό θρίλερ «Βαθειά νερά» του Μισέλ Ντεβίλ με τους Ιζαμπέλ Ιπέρ και Ζαν Λουί Τρεντινιάν.
Για οποιαδήποτε επικαιροποιημένη πληροφορία σχετικά με τις ταινίες, τους συντελεστές και το πρόγραμμα, ανατρέχετε στο kemes facebook ή στο kemes.wordpress.com
Notes From Life 