Το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2025 απονεμήθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα Λάσλο Κρασναχορκάι, όπως ανακοίνωσε η Σουηδική Ακαδημία.

Η Ακαδημία ανέφερε ότι ο 71χρονος συγγραφέας τιμήθηκε για το «συναρπαστικό και οραματικό του έργο, το οποίο, μέσα στον αποκαλυπτικό τρόμο, επιβεβαιώνει εκ νέου τη δύναμη της τέχνης».

Ο Κρασναχορκάι είναι γνωστός για τα δυστοπικά, μελαγχολικά του μυθιστορήματα, τα οποία έχουν τιμηθεί με πολυάριθμα βραβεία, όπως το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ για μεταφρασμένη λογοτεχνία το 2019 και το Διεθνές Βραβείο Μαν Μπούκερ το 2015. Πολλά από τα έργα του, μεταξύ των οποίων τα μυθιστορήματα Σαταντάνγκο και Η Μελαγχολία της Αντίστασης, έχουν μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη.

Γεννημένος στη Γκιούλα της Ουγγαρίας το 1954, ο Λάσλο Κρασναχορκάι έκανε για πρώτη φορά αισθητή την παρουσία του με το ντεμπούτο του μυθιστόρημα Σαταντάνγκο το 1985, μια ζοφερή και υπνωτιστική απεικόνιση μιας αγροτικής κοινότητας που καταρρέει. Το μυθιστόρημα αυτό θα κέρδιζε τρεις δεκαετίες αργότερα, το 2015, το Διεθνές Βραβείο Μαν Μπούκερ στην αγγλική του μετάφραση. Έγινε επίσης διάσημο χάρη στη μεταφορά του στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Μπέλα Ταρ, με τον οποίο ο Κρασναχορκάι διατηρεί μακροχρόνια δημιουργική συνεργασία.

Συχνά περιγράφεται ως μεταμοντέρνος συγγραφέας, γνωστός για τις μακροσκελείς, ελικοειδείς προτάσεις του (τα 12 κεφάλαια του Σαταντάνγκο αποτελούνται το καθένα από μία μόνο παράγραφο), για τα δυστοπικά και μελαγχολικά του θέματα, καθώς και για την ακατάπαυστη ένταση του λόγου του, που έχει οδηγήσει κριτικούς να τον συγκρίνουν με τον Γκόγκολ, τον Μέλβιλ και τον Κάφκα.

«Ο Κρασναχορκάι είναι ένας μεγάλος επικός συγγραφέας της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης, που εκτείνεται από τον Κάφκα έως τον Τόμας Μπέρνχαρντ, και χαρακτηρίζεται από τον παραλογισμό και την γκροτέσκα υπερβολή», δήλωσε ο Άντερς Όλσον, πρόεδρος της επιτροπής των Νόμπελ.

Περιέγραψε την πρόζα του Κρασναχορκάι ως μια γραφή που «αναπτύχθηκε προς μια ρέουσα σύνταξη, με μακριές, ελικοειδείς προτάσεις χωρίς τελείες — χαρακτηριστικό που έχει γίνει το σήμα κατατεθέν του».

Η Σούζαν Σόνταγκ έχει χαρακτηρίσει τον συγγραφέα «τον σύγχρονο Ούγγρο δάσκαλο της Αποκάλυψης», ενώ ο Β. Γ. Ζέμπαλντ εξήρε την καθολικότητα του οράματός του. Μόνο λίγα από τα έργα του Κρασναχορκάι έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά. Ο λογοτεχνικός κριτικός Τζέιμς Γουντ έχει γράψει ότι τα βιβλία του «κυκλοφορούν από χέρι σε χέρι σαν σπάνιο νόμισμα».

Η πορεία του Κρασναχορκάι έχει διαμορφωθεί τόσο από τα ταξίδια όσο και από τη γλώσσα. Άφησε για πρώτη φορά την κομμουνιστική Ουγγαρία το 1987, περνώντας έναν χρόνο στο Δυτικό Βερολίνο με υποτροφία, ενώ αργότερα άντλησε έμπνευση από την Ανατολική Ασία – ιδίως τη Μογγολία και την Κίνα – για έργα όπως Ο Αιχμάλωτος του Ουργκα και Καταστροφή και Θλίψη Κάτω από τους Ουρανούς.

Ενώ εργαζόταν πάνω στο Πόλεμος και Πόλεμος, ταξίδεψε εκτενώς σε ολόκληρη την Ευρώπη και έζησε για ένα διάστημα στο διαμέρισμα του Άλεν Γκίνσμπεργκ στη Νέα Υόρκη, περιγράφοντας τη στήριξη του θρυλικού ποιητή των Μπητ ως καθοριστική για την ολοκλήρωση του μυθιστορήματος.

Όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξή του στην Guardian το 2015 πώς θα περιέγραφε το έργο του, ο Κρασναχορκάι απάντησε:

«Γράμματα· έπειτα από τα γράμματα, λέξεις· έπειτα από αυτές τις λέξεις, μερικές μικρές προτάσεις· έπειτα περισσότερες προτάσεις, μακρύτερες, και κυρίως πολύ μακριές προτάσεις, για μια περίοδο 35 ετών. Ομορφιά μέσα στη γλώσσα. Διασκέδαση στην κόλαση.»

Για τους αναγνώστες που ανακαλύπτουν για πρώτη φορά το έργο του, πρόσθεσε:

«Αν υπάρχουν αναγνώστες που δεν έχουν διαβάσει τα βιβλία μου, δεν θα μπορούσα να τους προτείνω τίποτα να διαβάσουν· θα τους συμβούλευα, αντίθετα, να βγουν έξω, να καθίσουν κάπου, ίσως δίπλα σε ένα ρυάκι, χωρίς να κάνουν τίποτα, χωρίς να σκέφτονται τίποτα, απλώς να μείνουν στη σιωπή σαν πέτρες. Κάποια στιγμή θα συναντήσουν κάποιον που έχει ήδη διαβάσει τα βιβλία μου.»

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας έχει απονεμηθεί 117 φορές από το 1901. Πρόσφατοι βραβευθέντες περιλαμβάνουν την Ανί Ερνό, τον Μπομπ Ντίλαν, τον Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, τη Λουίζ Γκλικ, τον Πέτερ Χάντκε και την Όλγκα Τοκάρτσουκ. Η περσινή νικήτρια ήταν η Χαν Κανγκ, η Νοτιοκορεάτισσα συγγραφέας που είναι περισσότερο γνωστή για το έργο της Η Χορτοφάγος.

Ο Κρασναχορκάι θα παραλάβει επίσημα το μετάλλιο και το δίπλωμά του σε τελετή που θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο στη Στοκχόλμη.

Με πληροφορίες: the guardian.com