Υπάρχουν έργα που δεν ανήκουν μονάχα στην εποχή τους, αλλά ακτινοβολούν σε όλες. Η «Θελεστίνα» του Φερνάντο δε Ρόχας, έργο γεννημένο στα τέλη του ισπανικού Μεσαίωνα, δεν αφηγείται απλώς μια ιστορία — απογυμνώνει την ανθρώπινη φύση από τα προσωπεία της και την τοποθετεί στο κέντρο μιας τραγικωμωδίας παθών, μηχανορραφιών και απελπισμένης επιθυμίας.

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΣΙΩΛΗΣ

Στο σήμερα, μια κοινωνία που εξακολουθεί να θηρεύει την αγάπη με τα ίδια αδηφάγα ένστικτα, η «Θελεστίνα» αποκτά νέο βάρος. Οι χαρακτήρες της δεν είναι μακρινοί — είναι οι άνθρωποι γύρω μας: νέοι παραδομένοι στο ένστικτο, γέροι με τις φλόγες ακόμα αναμμένες, γυναίκες που εμπορεύονται τον έρωτα, άνδρες που δρουν κι ύστερα τιμωρούνται απ’ τις πράξεις τους. Και πίσω απ’ όλα, η ίδια η Θελεστίνα — μια φιγούρα που στέκει ανάμεσα σε μάγισσα, μητέρα, μεσίτρια και Μοίρα.

Η παράσταση του ΚΘΒΕ στο Βασιλικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Αστέριου Πελτέκη, αντιμετώπισε το έργο με σεβασμό και τόλμη. Ο σκηνοθέτης δεν προσπάθησε να «εκσυγχρονίσει» το κείμενο με φτηνά τεχνάσματα· το άφησε να αναπνεύσει μες στον χρόνο, με τρόπο που καθιστά την κάθε λέξη, κάθε στροφή της πλοκής, ένα σχόλιο πάνω στη διαχρονική αδυναμία του ανθρώπου να διαχειριστεί την ίδια του την καρδιά.

Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν τα κοστούμια και τα σκηνικά της Αγνής Ντούτση. Εντυπωσιακά χωρίς να κραυγάζουν, απέδωσαν με πλαστικότητα και μεγαλοπρέπεια τη σκοτεινή ατμόσφαιρα της εποχής, μεταβάλλοντας διαρκώς τη σκηνή με έξυπνο και ευέλικτο τρόπο, δημιουργώντας χώρους που λειτουργούσαν ως εσωτερικά τοπία των ηρώων.

Η μουσική του Στέφανου Κορκολή λειτούργησε σαν αθέατος αφηγητής — λυρική, αινιγματική, άλλοτε πένθιμη και άλλοτε ηδονική, σαν φωνή που αναδύεται από τα υπόγεια της ψυχής.

Οι ηθοποιοί κινήθηκαν με ακρίβεια ανάμεσα στο γκροτέσκο και το βαθιά τραγικό. Ιδιαιτέρως η ερμηνεία της Θελεστίνας δεν παρέπεμπε σε καρικατούρα· αντιθέτως, παρουσίαζε ένα πλάσμα που μέσα στον κυνισμό της, διατηρούσε έναν παράξενο ανθρωπισμό — σαν να ήξερε πως όλα είναι παιχνίδι και όλοι, κάποια στιγμή, θα χάσουν.

Μοναδική σκιά στην εμπειρία, η συνεχιζόμενη αποχώρηση θεατών κατά τη διάρκεια της παράστασης — μια εικόνα που δεν συνάδει με την καλλιτεχνική ποιότητα του έργου και αποκαλύπτει ίσως μια αδυναμία να κατανοήσουμε τις αργές, βαθιές κινήσεις ενός λόγου που δεν κραυγάζει αλλά υπονοεί.

Η «Θελεστίνα» δεν είναι ένα εύκολο έργο· δεν είναι όμως και μια ξεθωριασμένη σελίδα του παρελθόντος. Είναι καθρέφτης – και όποιος τολμήσει να κοιτάξει, ίσως δει κάτι από τον εαυτό του εκεί.