Ο Κωνσταντίνος Κυριακού είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής. Μεταξύ άλλων έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου, Καλαμάτας, Κρήτης και Σερρών και με πολλούς θιάσους του ελεύθερου ιδιωτικού θεάτρου, έχοντας παίξει σε περίπου 40 παραστάσεις.
Ως σκηνοθέτης έχει σκηνοθετήσει ανάμεσα σε άλλα, Μολιέρο (Κύριος Πουρσωνιάκ – ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου), Φρ. Σίλλερ (Μαρία Στιούαρτ – Διάχρονο Θέατρο), Ρ. Κλαρκ & Σ. Μπόμπρικ (Τρεις φόνοι… καμιά κηδεία – Θέατρο Χυτήριο & Περιοδεία), Άκη Δήμου (Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης – ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών), καθώς και δικά του έργα.
Ως θεατρικός συγγραφέας έχει γράψει οκτώ θεατρικά έργα, τα δύο εκ των οποίων διακρίθηκαν σε Διαγωνισμό Θεατρικού Έργου. Τα έργα αυτά είναι: «Οι μνήμες των ζωντανών πτωμάτων» (Β΄ Έπαινος 82ου Καλοκαιρίνειου Διαγωνισμού) και «Οι τρεις όψεις του ίδιου νομίσματος» (Α΄ Έπαινος 90ου Καλοκαιρίνειου Διαγωνισμού), το οποίο παρουσιάστηκε από τη Σκηνή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών τη θεατρική περίοδο 2012-13. Επίσης, έχει διασκευάσει τα έργα: «Αλίμονο στους νέους» (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου, 2012-13, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας 2014-15) και «Ένας ήρως με παντούφλες» (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου, 2013-14) των Αλ. Σακελλάριου & Χρ. Γιαννακόπουλου.
Ως μεταφραστής έχει μεταφράσει και εκδώσει αρκετά έργα, με αρκετά από αυτά να έχουν παιχτεί και στο θέατρο. Με αφορμή το ανέβασμα της παράστασης «Ay, Carmela!» του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα στη Θεσσαλονίκη ο κ. Κυριακού μίλησε στο notesfromlife.
Ποια ήταν η έμπνευση πίσω από αυτήν την παράσταση;
Το πολυβραβευμένο θεατρικό έργο «Ay, Carmela!» του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα πραγματεύεται ένα ιστορικό γεγονός, όπως είναι ο Ισπανικός Εμφύλιος. Ένας πόλεμος όπου αλληλοσκοτώνονταν αδέλφια μεταξύ τους, αλλά και γονείς σκότωναν τα παιδιά τους και τα παιδιά τούς γονείς τους. Είναι ένα αντιπολεμικό έργο, ένα έργο αντιφασιστικό, το οποίο αναφέρεται σε ζητήματα δημοκρατικών αγώνων, αλληλεγγύης, αξιοπρέπειας, αγάπης, ηθικής, θάρρους, σεβασμού, αλλά κυρίως θίγει τη σπουδαιότητα του να μην περάσει στη σφαίρα της λήθης η συλλογική ιστορική μνήμη.
Το «Ay, Carmela!» είναι ένα έργο αδελφοποίησης, ένα έργο που μιλάει για την Ελευθερία, τη Δημοκρατία, την Ισότητα, τη Δικαιοσύνη· αξίες δηλαδή που θα περίμενε κάποιος να είναι δεδομένες και συνυφασμένες με τον άνθρωπο, καθώς είναι αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα, που στην πραγματικότητα όμως δεν είναι, και πρέπει ο άνθρωπος να αγωνιστεί, για να τα διεκδικήσει και να τα αποχτήσει.
Εν ολίγοις, η παράστασή μας είναι ένα μανιφέστο Τέχνης κατά της βαρβαρότητας, γεμάτο ευαισθησία, και με ένα αιχμηρό, μαύρο χιούμορ. Είναι μια σπαρακτική απεικόνιση της αγάπης και της απώλειας, είναι μια οδυνηρή μαρτυρία της απανθρωπιάς τού πολέμου.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη πρόκληση κατά τη διάρκεια της παραγωγής της παράστασης και πώς την αντιμετωπίσατε;
Το «Ay, Carmela!» είναι ένα έργο έκκληση υπέρ της μνήμης, της θύμησης. Θεματικά μπορεί να αναφέρεται στη συλλογική τραγωδία του ισπανικού λαού, αλλά προχωράει πολύ παραπέρα και έχει αποκτήσει μια χωροχρονική προβολή, πέρα από την Ισπανία, και την περίοδο 1936-1939, οπότε έλαβε χώρα ο Ισπανικός Εμφύλιος. Το βασικό μήνυμα του έργου, δηλαδή ο κίνδυνος της ιστορικής αμνησίας, έχει προεκτάσεις και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, η Σύγχρονη Ιστορία της οποίας σφραγίστηκε από μια εμφύλια διαμάχη και μάλιστα μόλις δέκα χρόνια περίπου μετά από τα γεγονότα που αναφέρονται στο έργο του Σάντσις Σινιστέρρα.
Δεδομένου ότι η στοχοθεσία της παράστασής μας είναι να επισημανθεί από το κοινό ότι ένα γεγονός που συνέβη “αλλού”, σε κάποιους “άλλους”, δεν συνεπάγεται ότι δεν μας αφορά και δεν μας ενδιαφέρει, ούτε και ότι δεν μπορεί να συμβεί και εδώ, σε εμάς, κληθήκαμε με την Κατερίνα Μπιλάλη, η οποία, εκτός του ότι είναι η «Καρμέλα» τής παράστασής μας, έχει κάνει και τη δραματουργία, να αναζητήσουμε διακείμενες αναφορές ανάμεσα στα δύο ιστορικά γεγονότα, των δύο Εμφυλίων, Ελλάδας και Ισπανίας. Ο κυριότερος συνδετικός κρίκος ήταν το γεγονός ότι στον Ισπανικό Εμφύλιο έλαβαν μέρος και Έλληνες που τάχθηκαν υπέρ και των δύο παρατάξεων, των Φρανκιστών και των Δημοκρατικών. Αυτές οι δύο ιδεολογικές παρατάξεις – Δεξιοί και Αριστεροί– ήταν και οι αντίπαλοι στον Ελληνικό Εμφύλιο, με πολλές συμπεριφορές –κοινωνικές και πολιτικές–, που έχουν την προέλευσή τους σε εκείνη την αδελφοκτόνο σύγκρουση, να εξακολουθούν να απαντώνται και στις μέρες μας. Αυτήν τη διακειμενικότητα προσθέσαμε στο παραστασιακό κείμενό μας, ενεργοποιώντας την ιστορική συλλογική μνήμη του κοινού μας.
Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι, στην αφίσα της παράστασής μας, η στολή που φοράω είναι η αυθεντική στολή που φορούσε ένας Έλληνας που πολεμησε για τα δημοκρατικά ιδεώδη του ισπανικού λαού, ως μέλος της «Centuria Griega “Rigas Fereos”»!
Ποια είναι η δική σας αισθητική υπογραφή ως σκηνοθέτης και πώς την αναγνωρίζετε σε αυτήν την παράσταση;
Στη Θεατρική Εταιρεία THEARTES ως στίγμα στις παραστάσεις μας έχουμε το “παιχνίδισμα” και την “εναλλαγή” των θεατρικών ειδών, δηλαδή η σύζευξη σύγχρονων και παλαιότερων μορφών έκφρασης, με μια παιγνιώδη εναλλαγή ρυθμών και τόνων προκειμένου να εξερευνηθούν νέες θεατρικές μορφές παραστασιοποίησης. Πειραματιζόμαστε με υποκριτικές μεθόδους και νέους τρόπους αποτύπωσης της όψης και της έκφρασης της παράστασης.
Το μότο μας είναι: το Θέατρο είναι το σημείο τομής μεταξύ πραγματικότητας και επιθυμίας, είναι μια μεταθεατρική περιοχή όπου η μυθοπλασία γίνεται πραγματικότητα, όπου όλα είναι δυνατά να συμβούν, επειδή όλα μπορούν να συμβούν σε ένα θέατρο, ακριβώς επειδή είναι Θέατρο.
Καθώς το «Ay, Carmela!» είναι, εν μέρει, ένα έργο πολιτικού θεάτρου που σχετίζεται με την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κατάστασης που είναι ικανή, υπό οριακές συνθήκες και για τον ηρωισμό και για τον εξευτελισμό. συνδυάζει την υποκριτική μπρεχτική “Αποστασιοποίηση” (Verfremdungseffekt), με την μπεκετική “Αναμονή” (En attendant) των περιθωριακών τύπων του Godot, τοποθετημένοι σε έναν πιντερικό “Μη-Τόπο” (No man’s land), και όλα αυτά μέσα στα πλαίσια ενός –και πάλι– μπρεχτικού “Επικού Θεάτρου” (Episches Theater), με τραγούδια, χορό, μαγεία, παρωδία, καμπαρέ, variétés, χρήση χονδροειδούς χιούμορ, κωμική και ενίοτε σκόπιμα άσεμνη γλώσσα, που αποδίδεται με ειρωνεία γιατί θέλει να αντανακλά σαρκαστικά την εικόνα μιας χώρας που θα καταλήξει να γίνει μια πραγματική παρωδία.
Στην παράσταση “Ay, Carmela!” πρωταγωνιστείτε και σκηνοθετείτε ταυτόχρονα. Ποια είναι η σχέση σας με το θέατρο και πώς σας επηρέασε αυτή η σχέση ως σκηνοθέτη;
Η σχέση μου με το Θέατρο είναι ότι είμαι ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεατρικός συγγραφέας, μεταφραστής, και επιπλέον Διδάκτωρ Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και καθηγητής σε Σχολή Υποκριτικής Τέχνης. Η κάθε μία από αυτές τις ιδιότητες επηρεάζει, αλληλοσυμπληρώνει, υποβοηθάει, ενισχύει, στηρίζει και εμπλουτίζει όλες τις άλλες. Δεν μπορώ, συνεπώς, να προσδιορίσω το «κατά ποσόν» και το «κατά ποιόν», σύμφωνα με την αριστοτελική ορολογία, με επηρεάζει ως σκηνοθέτη η σχέση μου με το Θέατρο. Αφού και η σκηνοθεσία μου έχει σχέση με το Θέατρο!
Πώς πιστεύετε ότι ο ρόλος του θεάτρου έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια και πώς η παράσταση σας συμβάλλει σε αυτήν την εξέλιξη;
Ο ρόλος του Θεάτρου, από καταβολής του, είναι η «ψυχ-αγωγία», δηλαδή η “αγωγή της ψυχής”. Μπορεί αυτός ο ρόλος/στόχος να επιτυγχάνεται μέσω του ρεαλισμού, του νατουραλισμού, του εξπρεσιονισμού, του παραλόγου, της πρωτοπορίας, της αποστασιοποίησης, του μοντερνισμού, της αποδόμησης, του μεταθεάτρου, του μεταμοντέρνου, του δομισμού, της μετα-αποδομήσης, και πολλών άλλων κλαδιών και παρακλαδιών, ωστόσο δεν έχει σημασία ο τρόπος αλλά η επίτευξη. Συνεπώς, δεν έχει εξελιχθεί ο ρόλος του Θεάτρου, αλλά ο τρόπος απόδοσης και πραγμάτωσης αυτού του ρόλου.
Ως THEARTES, επιδιώκουμε η παράστασή μας, αλλά και κάθε παράστασή μας, να είναι «ψυχ-αγωγική». Επιθυμούμε, εξερχόμενο το κοινό από το θέατρο, να έχει λάβει αρκετή πνευματική τροφή για σκέψη και προβληματισμό, δηλαδή “δουλειά για το σπίτι”. Σκοπός μας είναι το κοινό να ταρακουνηθεί, να αφυπνιστεί, να διασκεδάσει, να κλάψει και να γελάσει, να θέσει τον εγκέφαλό του σε λειτουργία, αλλά και να του διανοιχθούν καινούργιοι ατραποί σκέψης και γνώσης.
Μακάρι, βέβαια, το Θέατρο να είχε τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο μας προς το καλύτερο. Επειδή όμως αυτό είναι μια Ουτοπία, για την ώρα αρκούμαστε στο να βοηθάει τον κάθε έναν και την κάθε μία ξεχωριστά να γίνει καλύτερος άνθρωπος.
Ποια είναι η επόμενη μεγάλη πρόκληση στην καριέρα σας ως σκηνοθέτης γενικότερα;
Πρόκληση είναι η κάθε καινούργια δημιουργία-παραγωγή. Το κατά πόσο είναι μεγάλη ή μικρή, έγκειται στη σοβαρότητα με την οποία την αντιμετωπίζεις. Προς το παρόν, είμαστε αφοσιωμένοι στην «Carmela» μας και στην περιοδεία της.
Περισσότερα για την παράσταση «Ay, Carmela!» εδώ.
Notes From Life 