Ζαν Λυκ Γκοντάρ: Πέθανε ο σπουδαίος σκηνοθέτης

Ο Ζαν Λυκ Γκοντάρ, ο απόλυτος σκηνοθέτης και πρωτοπόρος της Nouvelle Vague, πέθανε την Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου σε ηλικία 91 ετών, όπως έκανε γνωστό η γαλλική εφημερίδα Liberation. Αφήνει πίσω του μια καριέρα γεμάτη αριστουργήματα και παρεξηγήσεις που τον έκαναν θρύλο κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Η ενασχόληση του με θέματα που θεωρούνταν ταμπού καθώς και με νέες τεχνικές τάραξαν το κινηματογραφικό κατεστημένο και ενέπνευσαν εικονοκλάστες σκηνοθέτες δεκαετίες μετά την κορύφωση της καριέρας του στα χρόνια του 1960.

Ο σκηνοθέτης του «Με κομμένη την ανάσα» σκηνοθέτησε συνολικά πάνω από 100 ταινίες. Αιρετικός για την εποχή του αμφισβήτησε έντονα τις κινηματογραφικές φόρμες του Χόλιγουντ αλλά και του γαλλικού κινηματογράφου.

Άφησε πίσω του σπουδαίο έργο και εμβληματικές ταινίες που έχουν περάσει στην ιστορία του σινεμά όπως «Ο Τρελός Πιερό», η «Περιφρόνηση», «Ζούσε τη Ζωή της», «Αλφαβίλ».

Ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου του 1930. Γαλλοελβετός στην καταγωγή, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και κριτικός κινηματογράφου. Έγινε γνωστός ως πρωτοπόρος του κινηματογραφικού κινήματος του γαλλικού Νουβέλ Βαγκ της δεκαετίας του 1960 και ήταν αναμφισβήτητα ο πιο επιδραστικός Γάλλος σκηνοθέτης της μεταπολεμικής εποχής με τον αριθμό των ταινιών του να ξεπερνούν τις εκατό.

Το 1949, o Ζαν-Λυκ Γκοντάρ βρίσκεται στο Παρίσι για να σπουδάσει εθνολογία στη Σορβόννη. Εκεί θα γνωρίσει και θα συναναστραφεί με τους Κλοντ Σαμπρόλ, Φρανσουά Τρυφώ, Έρικ Ρομέρ και Ζακ Ριβέτ – τους σκηνοθέτες και κινηματογραφιστές δηλαδή που μετέπειτα θα στελεχώσουν το κίνημα της Νουβέλ Βαγκ (Nouvelle Vague).

Το 1950, μαζί με τους Τρυφώ και Ριβέτ εκδίδει το περιοδικό Gazette du Cinema, γράφει για το σινεμά και παράλληλα παίζει σε ταινίες των Ριβέτ και Ρομέρ. Το 1952 ξεκινά η συνεργασία του με το θρυλικό περιοδικό Cahiers du Cinema του Αντρέ Μπαζέν. Με τα χρήματα που συγκεντρώνει, θα γυρίσει την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, το ντοκιμαντέρ «Επιχείρηση Μπετόν» (1954). Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’50 θα ολοκληρώσει ακόμη τέσσερις ταινίες μικρού μήκους.

Το ντεμπούτο του Γκοντάρ, η ταινία Breathless (Με Κομμένη την Ανάσα, του 1960), είναι ένας θησαυρός κινηματογραφικών αναφορών, από την ονομαστική αναφορά της ταινίας Bob le flambeur (Μπομπ ο Τζογαδόρος, του Ζαν-Πιερ Μελβίλ, του 1956) μέχρι τον αγαπημένο φόρο τιμής του πρωταγωνιστή Ζαν Πολ Μπελμοντό στον Χάμφρεϊ Μπόγκαρντ. Σε όλη την πρώιμη κινηματογραφική του περίοδο, από το Breathless μέχρι το Week End (Γουίκεντ του 1967), τέτοιες υπέροχα δυνατές αναφορές θα είναι πάντα παρούσες στο έργο του.

Έντονα επηρεασμένος από σκηνοθέτες όπως οι Ζαν Ρενουάρ, Νίκολας Ρέι, Ρομπέρ Μπρεσόν, Ρομπέρτο Ροσελίνι και Ζαν Ρους, ο Γκοντάρ θα προσπαθήσει εξαρχής – σε αντίθεση με τον φίλο και συνάδελφό του Τρυφώ – να εντάξει την προσωπική του ζωή, αλλά και τις πολιτικές του πεποιθήσεις, στις ταινίες του αλλά και να δείξει ότι στον κινηματογράφο «όλα επιτρέπονται».

Σε μια δημοσκόπηση του Sight & Sound το 2002, ο Γκοντάρ κατέλαβε την τρίτη θέση στους δέκα καλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών των κριτικών. Λέγεται ότι «δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα σώματα κριτικής ανάλυσης από οποιονδήποτε σκηνοθέτη από τα μέσα του εικοστού αιώνα». Ο ίδιος και το έργο του έχουν διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην αφηγηματική θεωρία και έχουν «αμφισβητήσει τόσο τις νόρμες του εμπορικού αφηγηματικού κινηματογράφου όσο και το λεξιλόγιο της κινηματογραφικής κριτικής». Το 2010, ο Γκοντάρ τιμήθηκε με τιμητικό βραβείο της Ακαδημίας, αλλά δεν παρέστη στην τελετή απονομής.

Είχε παντρευτεί δύο φορές, με τις ηθοποιούς Άννα Καρίνα και Αν Βιαζέμσκι, οι οποίες πρωταγωνίστησαν σε αρκετές από τις ταινίες του. Οι συνεργασίες του με την Καρίνα – οι οποίες περιελάμβαναν ταινίες όπως Vivre sa vie (Ζούσε τη Ζωή της του 1962), Bande à part (1964) και Pierrot le Fou (Ο τρελός Πιερό του 1965)- χαρακτηρίστηκαν από το περιοδικό Filmmaker ως «αναμφισβήτητα το πιο επιδραστικό έργο στην ιστορία του κινηματογράφου».