Γκερνίκα: Όλη η φρίκη του πολέμου αποτυπωμένη σε έναν καμβά 3,54 x 7,82μ

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΚΟΝΔΡΑΝΗ

Πριν αρκετά χρόνια κάνοντας μια βόλτα στο βιβλιοπωλείο του Ιανού στο κέντρο της Θεσσαλονίκης ανακάλυψα ένα coffee table book με την ιστορία της Γκερνίκα του Πικάσο. Πως ξεκίνησε, που αφιερώθηκε, που πρωτοπαρουσιάστηκε, που κατέληξε κλπ. με πλούσιο φωτογραφικό και σπάνιο υλικό. Από 40 ευρώ το είχε μόνο 9. Ευκαιρία, το πήρα αμέσως. 

Το βιβλίο ήταν όντως αρκετά καλό και πολύ διαφωτιστικό για τον πιο διάσημο πίνακα του Πάμπλο Πικάσο. Πριν το βιβλίο να σημειώσω πως λάτρευα τον πίνακα του ζωγράφου και ήξερα βασικά πράγματα σχετικά με αυτόν. Μετά το βιβλίο ενθουσιάστηκα και το έβαλα μέσα στην bucket list, δηλαδή να αξιωθώ πριν αποδημήσω εις Kύριον να τον δω από κοντά. Live. 

Λίγα λόγια για το masterpiece…
Η Γκερνίκα (Guernica στα ισπανικά ή Γκουέρνικα, με λατινική απόδοση στα ελληνικά), είναι ένα τεράστιο έργο- πίνακας 3,54×7,82μ., (λάδι σε καμβά), που ο ζωγράφος του το σχεδίασε το 1937 επηρεασμένος βαθιά από τον βομβαρδισμό των αεροπλάνων των Ναζί στη μικρή πόλη Γκερνίκα στις 26 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου.
Η Γκερνίκα βρίσκεται στη βόρεια Ισπανία, στην επαρχία Μπισκάγια, 30 χιλιόμετρα ανατολικά του Μπιλμπάο. Στον βομβαρδισμό εκείνο σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης με 32 τόνους εκρηκτικά.

Το έγκλημα κατά της Γκερνίκα ήταν από τα πρώτα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που κέρδισε τη διεθνή προσοχή. Η θηριωδία η οποία διεξήχθη από τη γερμανική αεροπορία σε συνεργασία με το φασιστικό καθεστώς της Ισπανίας του στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο, θεωρείται ως μία από τις πρώτες σκόπιμες επιθέσεις σε πολιτικό στόχο από τον αέρα. Πράγματι, όπως αποδείχθηκε αργότερα ο βομβαρδισμός της Γκερνίκα ήταν κομμάτι δοκιμαστικής λειτουργίας της εκτελεστικής μηχανής των Ναζί. Σύμφωνα με ιστορικούς, «η καταστροφή της Γκερνίκα λειτούργησε σαν καθυστερημένο εορταστικό δώρο από τον Γκέρινγκ για τον Χίτλερ». 

Το έργο του Πικάσο έγινε για να δείξει ακριβώς αυτή τη θηριωδία. Την απανθρωπιά και φρίκη του πολέμου. Ο πίνακας ξεκίνησε την 1η Μαΐου και ολοκληρώθηκε στις 3 Ιουνίου του 1937. Ήταν παραγγελιά της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1937. 

Με μια πρώτη ματιά στον πίνακα δεν καταλαβαίνεις και πολλά. Πρέπει να κάτσεις και να τον “απολαύσεις” για λίγη ώρα για να καταλάβεις τι γίνεται. Να δεις τη μορφή του Μινώταυρου, του λαβωμένου αλόγου, της γυναίκας, των παιδιών. Ένα συνονθύλευμα από φιγούρες γεμάτες πόνο και ταραχή. Όλα σε άσπρο και μαύρο. Και φυσικά το χρώμα απουσιάζει. Για να μην σου αποσπά το βλέμμα. Άσπρο και μαύρο όπως η Γκερνίκα μετά τον βομβαρδισμό. Πρόκειται για ένα μοναδικό έργο τέχνης που όλοι πρέπει να δούμε από κοντά για να συλλάβουμε τη θηριωδία του πολέμου αλλά ταυτόχρονα και τον άθλο του καλλιτέχνη να προβάλει μέσα σε τόσο μικρό διάστημα αυτή την καταστροφή μέσα από ένα τεράστιο έργο που έμελλε να σημαδέψει μια ολόκληρη γενιά. Ο καλλιτέχνης επηρεάστηκε βαθιά από την καταστροφή της Γκερνίκα και αυτό ήθελε να δείξει μέσα από αυτόν τον πίνακα. Και ίσως και αυτός να ήταν και ο λόγος που το έργο ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Η Γκερνίκα μετά από αρκετά ταξίδια που έκανε σε πόλεις και μουσεία, δέχθηκε και μια επίθεση με κόκκινη μπογιά στη Νέα Υόρκη σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή του Μι Λάι στο Βιετνάμ, κατέληξε στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Βασίλισσας Σοφίας στη Μαδρίτη. Εκεί τον θαύμασα και εκεί μπορείτε να τον δείτε και εσείς. Το μουσείο γενικότερα είναι τεράστιο και φιλοξενεί αξιόλογα έργα τέχνης με την Γκερνίκα να αποτελεί το μεγάλο της έκθεμα-ατραξιόν. Και σε μέγεθος και σε αξία. 
Επιπλέον στο μουσείο μπορείτε να δείτε και τις φωτογραφίες που τράβηξε η σύντροφος τότε του ζωγράφου Dora Maar, από την αρχή του έργου μέχρι την ολοκλήρωση του.